![]()
![]()
![]()
![]()
|
![]()
![]()
![]()
![]()
|
Ariketak
II Errepublikaren inguruko manifestua. Erdaraz dago
MANIFIESTO ANTE EL 76 ANIVERSARIO II REPUBLICA
CON ORGULLO, CON MODESTIA Y CON GRATITUD.-
El 14 de abril de 1931, España tuvo una oportunidad. La proclamación de la II República Española encarnó el sueño de un país capaz de ser mejor que si mismo, y reunió en un solo esfuerzo a todos los españoles que aspiraban a un provenir de democracia y de modernidad, de libertad y de justicia, de educación y de progreso, de igualdad y de derechos universales para todos sus ciudadanos. Hoy, setenta y seis años después, los firmantes de este manifiesto evocamos aquel espíritu con orgullo, con modestia y con gratitud, y reivindicamos como propios los valores del republicanismo español, que siguen vigentes como símbolos de un país mejor, más libre y más justo.
El 14 de abril de 1931, España tuvo una oportunidad, y los españoles la aprovecharon. Pese a la brevedad de su vida, la II República desarrolló en múltiples campos de la vida pública una labor ingente. Entre sus logros, bastaría citar la reforma agraria, el sufragio femenino, las iniciativas destinadas a difundir la cultura hasta en las comarcas más remotas, el decidido impulso de la investigación científica o el florecimiento ejemplar no solo de la educación, sino también de la asistencia sanitaria pública, para demostrar que aquel bello propósito generó bellísimas realidades, que habrían sido capaces de cambiar la vida de un pueblo condenado a la pobreza, la sumisión y la ignorancia por los mismos poderes -los grandes propietarios, las facciones más reaccionarias des ejército y la jerarquía de la Iglesia católica- que se apresuraron a mutilarlo de toda esperanza.
La República dotó a los sectores más débiles y desprotegidos de la sociedad de entonces, las mujeres y los niños, de un estatuto jurídico privilegiado en su época. La República apostó por la defensa de los espacios públicos como escenario fundamental de la vida española, asumiendo la necesidad de equiparar las condiciones de vida de las poblaciones rurales y urbanas, y desarrollando políticas de igualdad no solo entre los individuos , sino también entre las regiones más y menos prósperas.
La República fomentó el auge de la cultura española en todos los terrenos de la creación artística y de la investigación científica, el debate intelectual y la vida universitaria, hasta el punto de que su nombre y su destino estarán unidos para siempre a la memoria del máximo esplendor cultural del que ha gozado nuestro país en la era moderna.
Frente al colosal impulso modernizador y democratizador que acometieron las instituciones republicanas, todavía se nos sigue intentando convencer de que la II República fue un bello propósito condenado al fracaso desde antes de nacer por sus propios errores y carencias. Los firmantes de este manifiesto rechazamos radicalmente esta interpretación, que solo pretende absolver al general Franco de la responsabilidad del golpe de estado que interrumpió la legalidad constitucional y democrática de una república sostenida por la voluntad mayoritaria del pueblo español, con las trágicas consecuencias que todos conocemos. Y exigimos que las instituciones de la actual democracia rompan de manera definitiva los lazos que la siguen uniendo -desde los callejeros de los municipios hasta los contenidos de los libros de texto- con un estado ilegítimo, que surgió de una agresión feroz contra sus propios ciudadanos. Después de treinta años de democracia resulta vergonzoso tener que recordar aún donde estaba la ley y donde estuvo el delito. A estas alturas, es intolerable, y muy peligroso para la salud moral y política de nuestro país, que todavía se pretenda equiparar al gobierno legítimo de una nación democrática con la facción militar que se sublevó contra el estado legítimo republicano.
Hoy, setenta y seis años después, no queremos seguir lamentando la triste brutalidad del franquismo, sino celebrar la emocionante calidad de los logros que se consiguieron, y agradecer la ambición, el coraje, el talento y la entrega de una generación de españoles que creyó en nosotros al creer en el futuro de su país. Reivindicar su memoria es creer en nuestro propio futuro, que será mejor, más libre, más justo, más feliz, en la medida en que seamos capaces de estar a la altura de la tradición republicana que hemos heredado. Por una España verdaderamente moderna, laica, culta, igualitaria, por su definitiva normalidad democrática, pongamos las bases para lograr que la III República logre recuperar este espíritu democrático y solidario.
Errepublikaren aldarrikapena
Iruñan eta Madrilen
1931ko Konstituzioaren iruzkin eskematizatua
Sailkapena: Iturri zuzena, juridiko-politikoa eta publikoa. 1931-XII-9, egilea Gorteak (gehiengo sozialista eta errepublikarra), Madrilen (gorteetan aurkeztu VIII-18 eztabaida XII-9 arte. Hautaturiko art. batzuk, Errepublika, legearen aurreko berdintasuna, erlijio auzia eta estatuaren dezentralizazioa. Konsti 125 art. 9 tit-etan bilduan.
- Konsti: hitzaurre tit. (art 1-7)orokorrak; Tit 1 nazioaren antolaketa (8-22); Tit. 2 nazionalitatea (23-24); Tit 3 eskubide betebeharrak (25-50); Tit 4 Gorteak (51-66); Tit 5 Errep lehendakaritza (67-85); Tit 6 Gobernua (94-106) Tit 7 Ogasun publikoa (107-120); Tit 9 Bermak eta konsti erreforma (art. 121-125). Tarteko ebazpenak 2 (Lehen lehendakaria gorteak boto sekretuz ad.)
Testu inguru urruna: I Errepublika 1873, bere konsti federala ez argitaratua, Konstituzio partidista da. Liberalismoren hasierako joerari jarraiki. 1876 konstituzio. Errestaurazioa. Oposizioa ez du ia parterik Cánovasen sisteman.
Testu inguru hurbila:
- Donostiako itunatik Errepublika eta monarkiaren aurka; Katalunian Macíak aldarrikatu errep, goizean Eibarren. Erregeak erbestera doa
- Jakako altxamendua 1930-XII. 1931-IV udal hauteskundeak.
- Hauteskundeak
- Behin behineko gobernua. Errepublikako lehendakaria Alcalá Zamora.
- 1931-VI hauteskundeak, gortetakoak. Eskuinak banandutak, ezkerrak batu nazionalismoekin. Bi alderdi nagusitu soilik PSOE Largo Caballeros 116 eta Erradikal Lerroux 90. Ezker Errep.(erradikal sozialista 56, Acción Republicana 26, ORGA 15, Esquerra 36). Eskuin errep (Alcala Zamora eta Maura) 22. Eskuinean Liga3 Agrarioak 26 eta karlistak eta EAJ 14.
- Berrikuntzak hasi konsti eztabaidekin batera.(Autonomia Eliza eztabaidak)
- Iruzkina:
Demokratikoa: ordura artekoa ez bezala (Cánovasen sistema) Askatasuna eta justizian oinarritua. Benetako subiranotasun nazionala. Organo guztiak herriarengandik jasoak. Estatu integrala (Honekin ekidin egiten da Aurreneko errepublikako auzia, hots, Federala edo Unionista. Hala ere Udalerriekin eta autonomiarekin bateragarria Honek gerora emango diren autonomien antolaketarako atea zabaldu egingo du, nazionalismoen erreibindikazioa, bereziki katalunian aurreko Mancomunitatetik abiatua.
Bandera: gorri, horia eta morea. Bertzea, monarkikoa, ez da legala izango.
2 art. Berdintasuna legearen aurrean (herri klaseen erreibindikazioa)
3 art. Ez dago erlijio ofizialik. Estatu akonfesionala eta hasieratik estatua eta eliza banatzea. Aurreko kontstituzio guztietan ez bezala. Arazoak erakarriko dizkionak errepublikari hasieratik, ad Segura kardinala, elizen erreketa erreakzio kontrakoa eta abar. Kontrol sozialaren erakundearen kontrakoa.
6 art. Antimilitarismoa. Politika eta hitzarmenei lehentasuna emanik (Afrikako kanpainak militarrei emandako protagonismoa eta herritarrek pairaturiko atsekabetsua)
7 art. Nazio arteko zuzenbidearekin bateragarria. Bertze nazioen onespena eta ez dela isolatuko adierazteko
11 art. Autonomiak osatzeko, mugakide diren probintziak bat edo gehiago, eskumena dute. Estatuaren baitan. Beraz onartzen dira autonomiak baina estatu baten barruan. 78Ko konstituzioak ere bertatik jasoko du. Kataluniakoa 1932.
12 art. Zeintsuk osatu ditzakete autonomiak: 15,16 eta 18 artikuluetan zehaztutakoaren arabera. Adibidez uharteak ere. Estatutua onartzen denean Estatuak beregain hartuko du legediren barna.
13 art. Ez da onartuko autonomien Federaziorik. Ekiditeko I errepublikako federalismoa.
26 art. Erlijio guztiak tratamendu berdina eta bateratua izango dute. Akonfesionala hanpatuz. Estatu, Eskualde, probintzi ezta udalek ere ez dute sustengatuko ordainez edo laguntzez inolako eliza edo eta Elkarte eta Erakunde katolikoei. Benetako haustura estatua eta erlijioaren artean, inoiz orain arte eman ez dena
Elizgizonei lege berezia bi urtez ordaina gehienez ere eta gainera orden erlijioso anitz desegin. “estatuaren autoritatez zilegiaz beste bestelako autoritate baten obedientzia” Jesusen barrutiaren kontra zuzenean 1932. Duen botereagatik eta hurrengo urteetan hainbat auzi sortuko dituenak.
Euren ondasunak nazionalizatuko dira ongitza eta hezkuntzarako. Gainontzeko orden guztiak aterako den lege baten arabera antolatuko dira. 1933. urtean aterako da (ley de congregaciones)
27 art. Kontzientzia eta erlijio askatasuna bermatu.
36 art. 23 urteko bi sexuko biztanleek boto eskubidea dute. Aurrenekoz emakumea gizonezkoari bateratu eskubide zibiletan. Oso eztabaidatua izan zen artikulua.
40 art. Edonor onartu daiteke edozein kargu publikorako. Kazikismoaren kontra.
48 art. Hezkuntza doakoa eta nahitaezkoa. Irakaskuntza laikoa, solidaritate humanoa oinarri duelarik.
Ondorioak:
- Eskuindarrentzako populazio zati baten eskubideak ezabatzea; ezkerrentzako Testu aurrerakoia, eliza estatua bereiztu, neurri sozialak, Hezkuntza laikoa, autonomien aukera eta langileen errepublika
- Alderdi batzuena soilik izanik, eskuinak kontra agertuko dira. 1933-36 CEDAk etenak jarri eta garapen neurriak kontrakoak egin.
- Gizarte proiektu bat irudikatzen du, gizarte beraren egitura baino.
1978ko konstiren aurrekaria autonomiaren alorrean
Kontzeptuak:
- Integrala. Definizio urrikoa honela ez erabili federala, unitario e.a. art.1
- Estatutua. Autonomietarako konstituzioaren menpekoa eta rango legala txikiagokoa. Art.11
- Elizgizonen aurrekontua: 1876ko konstin bere gain hartua desamortiz ordain moduan art.26
II Errepublikaren inguruko dokumentalak
Errepublikaren errepasoa dokumental honetan. Granada telebistarena
II Errepublika Iruñan
Fronte Popularreko programa eta Largo Caballeroren diskurtsoa
Alderdiak (…) berehala izango den hauteskunde lehian euren indarren koalizioari oinarri eta kartel gisa balioko dien plan politiko komuna adostera iritsi dira. (…) Koalizioan elkartutako alderdiek honako konpromiso hauek hartu dituzte: Lege baten bitartez, 1933ko azaroaz geroztik egindako delitu politiko eta sozialen amnistia zabala ematera, auzitegiek halakotzat jo ez bazituzten ere (…) Askatasunaren eta justiziaren defentsan, estatu errepublikanoaren eta bere erregimen konstituziogilearen funtsezko misio gisa, koalizioan elkartutako alderdiek Konstituzioaren agintea berrezarriko dute. (…) Errepublikanoek ez dute onartzen lurra nazionalizatu eta nekazariei emateko printzipioa, alderdi sozialistako ordezkariek eskatutakoa. Baina komenigarritzat jotzen dituzte proposatzen diren hainbat neurri, esaterako, nekazarien berrerospena (…) Alderdi errepublikanoek ez dituzte onartzen alderdi langileek proposatutako banka nazionalizatzeko neurriak; baina, bestalde, onartzen dute gure banka sistemak hainbat hobekuntza behar dituela (…). Alderdi errepublikanoek ulertzen duten Errepublika ez da klaseen arrazoi sozial edo ekonomikoek zuzendutako errepublika, interes publiko eta aurrerapen sozialeko arrazoiek bultzatutako askatasun demokratikoko erregimena baizik. Baina arrazoi horrexegatik, politika errepublikanoak produkzioaren interes orokorrak uzten duen muga goreneraino igo behar lituzke langileen baldintza moralak eta materialak, muga horretatik kanpo pribilegio sozial eta ekonomiko guztien gainetik egon behar duten sakrifizioei begiratu gabe. Alderdi errepublikanoek ez dute onartzen alderdi sozialistaren ordezkaritzak eskatutako langileen kontrola.
El Socialista (Madril), 1936ko urtarrilak 16
El Socialista (Madril), 1936ko urtarrilak 16